FLORENTIA IKONOMIDOU
My name is Nobody/ Το όνομα μου είναι Καμία
Personal exhibition at the Municipal gallery of Athens, on February, March and April 2015
Preface of the exhibition catalog:
My installation consists of 22 digital drawings-prints and a HD video animation projection with sound. I started with the drawing, with the use of a digital drawing pad. What I had in mind was to create a motion-gravure For this reason I drew flat and basically black and white forms.“My name is Νobody” is borrowed from Odyssey. “Nobody” is the name that Odysseus yelled to the Cyclope when he was asked who he is. The name in Greek exists in masculine and feminine form, and I of course use the feminine. My animation story is about my personal Odyssey in which I alternate the roles of Odysseus, Circe, Penelope or the crew. I often refer to the work of artists of the past. You can find such references in my animation (Uccello, Friedrich, Hokusai, Faidimos-the archaic sculptor).I wanted the video to last as long as needed for one to observe any two dimensional artworks. Finally it lasted longer: 6 minutes, not so long if you consider that is an Odyssey. The animated drawing that resulted from the prints is backed by music that is composed and dedicated to the video by Dahlgren Ekonomides.
Η εγκατάσταση μου περιλαμβάνει 22 τυπώματα και μία προβολή video-naimation υψηλής ανάλυσης. Ξεκίνησα τη δουλειά σχεδιάζοντας με τη ψηφιακή μου πένα και είχα σαν στόχο μου ένα κινούμενο χαρακτικό. Γιαυτό το λόγο σχεδίαζα κυρίως σε μαύρο-άσπρο. Το "όνομα μου είναι Καμία" είναι δανεισμένο από την Οδύσσεια και αυτόι το όνομα θα φώναζε ο Οδύσσεας -εάν ήταν γυναίκα-στον Κύκλωπα . Η ιστορία του κινούμενου χαρακτικού μου είναι μία προσωπική Οδύσσεια όπου άλλες φορές υποδύομαι το ρόλο του Οδυσσέα, άλλες της Κίρκης και άλλες της Πηνελόπης ή του πληρώματος. Στο βίντεο υπάρχουν αναφορές σε έργα καλλιτεχνών (Ουτσέλο, Φρίντριχ, Χοκουσάι, Φαίδιμος)
Ήθελα το βίντεο να κρατήσει λίγο, όσο χρειάζεται δηλαδή για να παρατηρήσει κανείς οποιοδήποτε δισδιάστατο έργο. Τελικά κράτησε περισσότερο, δηλαδή 6 λεπτά,που δεν είναι και τόσο πολύ εάν σκεφτεί κανείς ότι πρόκειται για Οδύσσεια. Τη μουσική συνέθεσε ειδικά για το βίντεο η Ντάλγκρεν Οικονομίδου.
“My name is Nobody” cried out Odysseus (“Nobody” in Greek the female gender)
In this exhibition Florentia Ikonomidou presents a clearly personal Odyssey, which deals with the archetypical views of the fe- male identity. Since “Life is not but easy…” as suggested by the title of one of the works, the sequence of this series deals with the fundamentals of human experience, such as nostalgia, management of violence, death (through “Nekyia”, journey to the Nether World), and mainly, the relation with the Other One, the Man as real persona, erotic companion, absent or present…
The titles of the works themselves and their included explanatory phraseology attribute to new meanings, with a subtle sense of subversive humor. Thus, we may perceive titles as “Phallocratic wave” ready to consume everything on its way, or “Pigs are Fun”, as well as epigrams within the works, as “Flux me no more” that hovers over the heroin-martyr and refers to the Fluxus art move- ment. The almost monochromatic pictures that build the frames of Odyssey combine human form, often the form of the artist herself, with the monumentality suggested by the size of the works and the detailed elaboration of the decorative motives, and remind the relation between human form and two dimensional decorative motives of 18th and 19th century Japanese etchings.
The exuberance of Florentia’s creative imagination transforms well-known masterpieces to create pictures of multiple meanings. Thus, “Adam and Eve” of the Dürer etching (1509) take her form and the form of her companion in order not to taste the apple of the Original Sin, but the lotus of oblivion. In certain cases, the artist’s interpretation of an inspiration source leads to the complete reversal of its artistic value or even its meaning. Thus, the color range that suggests the notion of “sublime” in Friedrich’s foggy landscape is transformed in Florentia’s “Nostalgia” to the detailed black-and-white graphic representation of the waves of a stormy sea.
The same subversive disposition is characteristic in the “Suitors” where the rapidly thrown on a circular background male silhouettes, create the complete reversal of Da Vinci’s “Vitruvian Man”, (Apr. 1490), where a male figure with arms and legs out- spread is simultaneously inscribed in a circle and a square. This is a complete migration from the emblem of Renaissance humanism and the international symbolic icon of perfection and omnipotence of Man.
We note that unifying elements of such diverse works that act as an inspiration source are both, the story of Odyssey itself, as well as the personal artistic character of the artist based on detailed form of drawing. It is therefore understood why certain of the above artists such as Dürer, Da Vinci, Hokusai, Klimt, Rousseau, whose work has inspired Florentia, are among the greatest Maîtres in drawings of all time.
Let us see the roles played by Florentia Ikonomidou in her own Odyssey. They are about real metamorphosis of her own Ego. With the exception of her work that pictures a dreamer Odysseus paraphrasing Friedrich’s painting, the protagonist never abandons her female identity. Weather dressed or naked, her figure is portrayed in the sequences of this series.
The body is declared as source of sin, pleasure and even danger. Referring to self-portraits of Frida Khalo, the monumental figures of the artist withstand torture tied on the cross (“Nekyia”) or to a column (Between your face and your face), following schemes of Christian iconography, in this case the Crucifixion and the martyrdom of St. Sebastian. In “My name is Nobody”, which titles this series, all of Odysseus’ companions receive the artist’s female form, and cover their nakedness with animal hides in order to pass unseen.
In conclusion, the correspondence, relation and juxtaposition of all the above metamorphosis of the Female subject, determine the form and roles of the Male pictured in the series as man-idea (Phallocratic Wave), as warrior (Laestrygonian fighting Uccello), as defeated (Suitors), as traveler (Nostalgia), as vehicle of pleasure (Pigs are Fun), as erotic companion(The Return) and/or accomplice (Lotus eaters).
Florentia Oikonomidou belongs to the new generation of artists who intermarries traditional with new techniques, in particular drawing and the texture of etching with digital computer drawing and video animation. In her work we observe the return to traditional values, such as quality in drawing and promoting of decoration to aesthetic value, in parallel with the utilization of the immense potential offered by computer and video. Finally, the exhibited work of monumental digital prints, which in the majority refer to the aesthetic value of etching, has become archetypal material for the video animation.
The element of metamorphosis prevails in the video, since each icon emerges from the previous one. The artist’s inexhaustible creative imagination transforms everything to build moving pictures of surrealistic verismo. Indicatively, we refer to the “Abyss” which transfigures to “Phallocratic Wave” and fish to spermatozoon, which in turn become the animated background for the “Lotus eaters”, and “Adam and Eve” where the erotic element is humorously suggested. The frames sequence of the Cyclop’s eye and multi-headed Skylla devouring people is very impressive while creating reference to traditional fairytale iconography. The music score written especially for the video is an inextricable part that truly enriches the fairytale experience, through exaggeration of the journey’s peaceful disposition, or the sense of danger, or the battle (sounds of swords, stretch of the bow).
Such a narration could not be short of a fairytale end, as the couple of lovers become a flower, which turns into a star that vanishes into the sky…. Irene Leontakianakou, Art History Lecturer, Aegean University
«Το όνομα μου είναι Καμία» θα έλεγε ο Οδυσσέας εάν ήταν γυναίκα...
Η ομώνυμη έκθεση της Φλωρεντίας Οικονομίδου αποτελεί μια άκρως προσωπική Οδύσσεια η οποία όμως συνομιλεί γόνιμα με αρχετυπικές όψεις της γυναικείας ταυτότητας. Καθώς «η ζωή μόνον εύκολη δεν είναι…», όπως μας προϊδεάζει ο τίτλος ενός εκ των έργων, μέσα από επιμέρους επεισόδια της Οδύσσειας, αναδεικνύονται θεμελιώδη θέματα της ανθρώπινης εμπειρίας όπως η νοσταλγία, η διαχείριση της βίας, ο θάνατος (μέσα από τη «Νέκυια», το ταξίδι στον Κάτω κόσμο), κυρίως όμως η σχέση με τον Άλλο, τον Άνδρα, ως πραγματικό πρόσωπο, ερωτικό σύντροφο, απόντα ή παρόντα...
Οι ίδιοι οι τίτλοι των έργων αλλά και οι επεξηγηματικές φράσεις που φέρουν στο εσωτερικό τους προσδίδουν καινούργια νοήματα από τα οποία δεν λείπει η χροιά ενός χιούμορ ανατρεπτικού. Πώς αλλιώς θα μπορούσαμε να αντιληφθούμε τίτλους όπως το «Φαλλοκρατικό κύμα», έτοιμο να κατασπαράξει ό,τι βρει μπροστά του, καθώς και «Τα γουρούνια έχουν πλάκα» αλλά και επιγράμματα στο εσωτερικό των εικόνων, όπως το “Flux me no more” – αναφορά στο γνωστό καλλιτεχνικό ρεύμα Fluxus – που ίπταται πάνω από τη μορφή της ηρωίδας-μάρτυρος;
Οι σχεδόν μονοχρωματικές εικόνες που συγκροτούν τα επεισόδια της Οδύσσειας συνδυάζουν την ανθρώπινη μορφή – συχνά την ίδια τη μορφή της δημιουργού – με τη μνημειακότητα που υποβάλλει το μέγεθος των έργων και η λεπτολόγος απόδοση των διακοσμητικών μοτίβων, παραπέμποντας, όσον αφορά τη σχέση ανθρώπινης μορφής και δισδιάστατων διακοσμητικών μοτίβων, σε γιαπωνέζικα χαρακτικά του 18ου και 19ου αι.
Η πληθωρικότητα της δημιουργικής φαντασίας της Φλωρεντίας μεταπλάθει γνωστά αριστουργήματα συνθέτοντας εικόνες με πολλαπλά νοήματα. Έτσι, ο Αδάμ και η Εύα από το γνωστό χαρακτικό του Dürer (1504) ενδύονται τη δική της μορφή κι αυτήν του συντρόφου της, έτοιμων να γευθούν όχι το μήλο του προπατορικού αμαρτήματος αλλά το λωτό της λήθης. Η μεταποιητική ερμηνεία που υφίστανται οι εικόνες-πηγές έμπνευσης αγγίζει, σε ορισμένες περιπτώσεις, την πλήρη αντιστροφή των καλλιτεχνικών αξιών ή και του ίδιου του νοήματος των εν λόγων μοντέλων.
Για παράδειγμα, η χρωματικότητα που υπέβαλλε την ιδέα του “sublime” στο ομιχλώδες τοπίο του Friedrich, μεταμορφώνεται σε ασπρόμαυρη, λεπτομερειακή, σχεδιαστική απόδοση των κυμάτων της φουρτουνιασμένης θάλασσας στη «Νοσταλγία» της Φλωρεντίας.
Η ίδια ανατρεπτική διάθεση χαρακτηρίζει τους «Μνηστήρες». Σιλουέτες ανδρών, ατάκτως ερριμμένες πάνω σε φόντο κύκλου, συνιστούν την πλήρη αντιστροφή του «Ανθρώπου του Βιτρούβιου» του Da Vinci (περ. 1490) όπου μια ανδρική μορφή, με τα χέρια και τα πόδια κλειστά και σε έκταση, εγγράφεται συγχρόνως σε κύκλο και τετράγωνο. Βρισκόμαστε ενώπιον μιας καθολικής αποδόμησης του εμβλήματος του ανθρωπισμού της Αναγέννησης, της παγκόσμιας συμβολικής εικόνας της τελειότητας και της παντοδυναμίας του Ανθρώπου.
Κομβικά στοιχεία σύγκλισης των διαφορετικών πηγών έμπνευσης αποτελούν αφενός, η ίδια η αφήγηση της Οδύσσειας και αφετέρου, το προσωπικό ιδίωμα της καλλιτέχνιδας που στηρίζεται στο λεπτομερές σχέδιο. Δεν είναι ίσως τυχαίο ότι πλείστοι από τους δημιουργούς, έργα των οποίων ενέπνευσαν τη Φλωρεντία, όπως οι Dürer, Da Vinci, Hokusai, Klimt, Rousseau, δεν μπορούν παρά να χαρακτηριστούν ως οι διαχρονικοί Maitres στο σχέδιο.
Ας δούμε, όμως, τους ρόλους που υποδύεται η καλλιτέχνιδα Φλωρεντία Οικονομίδου στη δική της εκδοχή της Οδύσσειας. Πρόκειται για πραγματικές μεταμορφώσεις του Εγώ. Εάν εξαιρέσει κανείς το έργο που απεικονίζει τη μορφή του ονειροπόλου Οδυσσέα παραφράζοντας τον πίνακα του Friedrich, η πρωταγωνίστρια δεν εγκαταλείπει ποτέ τη γυναικεία της ταυτότητα. Άλλοτε γυμνή, κι άλλοτε ντυμένη, η ίδια η ολόσωμη μορφή της απεικονίζεται σε επιμέρους επεισόδια.
Το σώμα εκδηλώνεται ως πηγή αμαρτίας, πόνου, ηδονής ακόμη και κινδύνου. Παραπέμποντας σε αυτοπροσωπογραφίες της Frida Khalo, μνημειακές φιγούρες της καλλιτέχνιδας υπομένουν μαρτύρια, δεμένες σε σταυρό («Νέκυια») ή κολόνα («Ανάμεσα στο πρόσωπό σου και το πρόσωπό σου») ακολουθώντας σχήματα της χριστιανικής εικονογραφίας, εν προκειμένω τη Σταύρωση του Χριστού και το Μαρτύριο του Αγίου Σεβαστιανού. Στο έργο «Το ονομά μου είναι Καμία», που προσδίδει και τον τίτλο στην έκθεση, όλοι οι σύντροφοι του Οδυσσέα παίρνουν τη μορφή της πρωταγωνίστριας προσδοκώντας να κρύψουν τα γυμνά σώματά τους κάτω από τις προβιές των ζώων και να περάσουν απαρατήρητοι-ες.
Συμπερασματικά, σε αντιστοιχία, συσχέτιση και αντιπαραβολή όλων των παραπάνω μεταμορφώσεων του θηλυκού υποκειμένου, καθορίζονται μορφές και ρόλοι του Άνδρα που εικονογραφούνται στην ιστορία μας, του άνδρα ως ιδέας («Φαλλοκρατικό κύμα»), ως πολεμιστή («Οι Λαιστρυγόνες πολεμούν με τον Uccello»), ως ηττημένου («Οι Μνηστήρες»), ως ταξιδευτή («Νοσταλγία»), ως σκεύους ηδονής («Τα γουρούνια έχουν πλάκα»), ως ερωτικού συντρόφου («Επιστροφή») ή και συνενόχου («Λωτοφάγοι»).
Η Φλωρεντία Οικονομίδου ανήκει στην νέα γενιά καλλιτεχνών που παντρεύει τα παραδοσιακά με τα νέα μέσα και συγκεκριμένα το σχέδιο και την υφή του χαρακτικού τυπώματος με τη δουλειά του υπολογιστή και το video animation. Στη δουλειά της παρατηρούμε την επιστροφή σε παραδοσιακές αξίες όπως η ποιότητα στο σχέδιο και η αναγωγή της διακοσμητικότητας σε αισθητική αξία, παράλληλα με τη χρήση των τεράστιων δυνατοτήτων που προσδίδει η επεξεργασία σε υπολογιστή και video. Εν τέλει, τα εικαστικά έργα που εκτίθενται – μνημειακά τυπώματα από τον υπολογιστή που, όμως, παραπέμπουν στην πλειοψηφία τους, στην αισθητική των χαρακτικών - δημιούργησαν το πρωτογενές υλικό για το video animation.
Πρόκειται για ένα video στο οποίο κυριαρχούν το στοιχείο της μεταμόρφωσης καθώς η μια εικόνα αναδύεται από την προηγούμενη. Η αστείρευτη δημιουργική φαντασία της καλλιτέχνιδας μεταπλάθει τα πάντα διαμορφώνοντας κινούμενες εικόνες σουρεαλιστικού βερισμού. Αναφέρουμε ενδεικτικά την «Άβυσσο» που μεταμορφώνεται σε «Φαλλοκρατικό κύμα» και τα ψάρια, σε σπερματοζωάρια, για να γίνουν με τη σειρά τους, κινούμενο φόντο στην εικόνα των «Λωτοφάγων», Αδάμ και Εύα, προβάλλοντας έτσι, με χιούμορ, το ερωτικό στοιχείο. Εντυπωσιακή, επίσης, και η διαδοχή εικόνων με το μάτι του Κύκλωπα και τη Σκύλα με τα πολλά κεφάλια που καταβροχθίζει ανθρώπους, παραπέμποντας σε εικονογράφηση παραμυθιού λαϊκής παράδοσης. Αναπόσπαστο στοιχείο του βίντεο, η μουσική του, που συντέθηκε ειδικά για τον σκοπό αυτό και θεαματικά εμπλουτίζει την εμπειρία του παραμυθιού, άλλοτε υποβάλλοντας τη γαλήνη του ταξιδιού, άλλοτε την αίσθηση του κίνδυνου, άλλοτε τη μάχη (ήχος σπαθιών, τέντωμα τόξου).
Από μια τέτοια αφήγηση, δεν θα μπορούσε να λείπει έναν παραμυθένιο τέλος. Το ζευγάρι των εραστών γίνεται λουλούδι και το λουλούδι άστρο, για να χαθεί στον ουρανό...
Ειρήνη Λεοντακιανάκου
Λέκτορας Ιστορίας της Τέχνης, Πανεπιστήμιο Αιγαίου