Έκθεση Ψηφιακά Εργόχειρα

Έκθεση στο Art Project Space. 2023

Τον Σεπτέμβριο του 2015 βρέθηκα στη Μυτιλήνη με αφορμή μια έκθεση. Ήταν η περίοδος όπου οι πρόσφυγες έφταναν στην περιοχή κατά εκατοντάδες κάθε μέρα, ταξιδεύοντας στοιβαγμένοι σε πλαστικές βάρκες. Ένας ένας, σχημάτιζαν μια μακριά φιδίσια πορεία από τις παραλίες προς την πόλη. Οι περισσότεροι ήταν άντρες, αλλά υπήρχαν επίσης γυναίκες και παιδιά. Όσο βρισκόμουν εκεί, αισθανόμουν ότι παρακολουθούσα μια κινηματογραφική ταινία ή ότι διάβαζα ένα λογοτεχνικό βιβλίο. Τα συναισθήματά μου, όμως, δεν προέκυπταν από τις σκηνές ενός σκηνοθέτη ή τα λόγια ενός συγγραφέα αλλά έβγαιναν από μέσα μου, ήταν δικά μου. Ή μήπως όχι; Ένα είδος μετάλλαξης ένοιωθα να συντελείται στο τοπίο, στους πρόσφυγες και σε όλους εμάς που αποσβολωμένοι βιώναμε γεγονότα τα οποία μετά από λίγο γίνονταν ειδήσεις στην τηλεόραση.

Το πρώτο έργο που προέκυψε από αυτό το αβάσταχτο φορτίο ήταν ένα animation -το Heart Attack- δηλαδή μια μορφή τέχνης που χρησιμοποιεί το χρόνο ως θεμελιώδες στοιχείο. Στην αρχή παρουσιάστηκε ως μονό animation στη βίντεο-διοργάνωση Refugees. Στη συνέχεια, αφού το ολοκλήρωσα ως τρίπτυχο με την προσθήκη άλλων δυο animation, παρουσιάστηκε σε μια τριπλή channel video εγκατάσταση στην Ουγγαρία (DIGITAL AGORA 2021, Triennial) και σε μια προβολή στο τείχος του φρουρίου της Μυτιλήνης (Eyes Walk Festival).

Επιθυμούσα το έργο μου να αποδώσει ανάμεικτες εικόνες με συναισθήματα και τη ρευστότητα του χρόνου, όπως σε ένα όνειρο όπου δεν παρουσιάζεται μια ξεκάθαρη ιστορία αλλά περιπλανώνται η αγωνία και η υποψία του κινδύνου. Η πλούσια σε χρώματα μουσική της Dahlgren Ekonomides, γραμμένη πάνω στο ρυθμό του animation, έρχεται σε αντίθεση με το κυρίως μαυρόασπρο κινούμενο σχέδιο, για να συμπληρώσει την αίσθηση του αναπόφευκτου και της απώλειας.

Παράλληλα με τα βίντεο-animation, εκείνη την περίοδο δούλευα τη σειρά «Ψηφιακά Εργόχειρα». Με το πρώτο έργο αυτής της σειράς, με τίτλο «Αράχνη του πολέμου», θέλησα να εκφράσω την απώλεια του «οικείου». Σχεδίασα, με τον δικό μου τρόπο, έναν ιστό αράχνης, ως αναφορά στα εργόχειρα που κάποτε έπλεκαν με βελονάκι οι νοικοκυρές και τα τοποθετούσαν στα μπράτσα του καναπέ ή της πολυθρόνας στα σαλόνια των σπιτιών τους. Στο λεπτομερές σχέδιο με το ψηφιακό μου πενάκι αντικατέστησα τα τριαντάφυλλα με πολεμικά εργαλεία. Η γραμμή μου, αναλαμβάνοντας το ρόλο της κλωστής, πρόσθεσε, νομίζω, συνέχεια και συνοχή μεταξύ των διαφορετικών στοιχείων του σχεδίου.

Ακολούθησαν τα έργα Bayeux I και Bayeux II, που αποτέλεσαν -εκτός από αναφορά στην ταπισερί του Bayeux- και επισήμανση της νέας εισβολής που ξεκίνησε με τον πόλεμο στη Συρία. Στο «Υφαίνοντας το μέλλον», το κεντρικό θέμα είναι ένας υφαντός ιστός. Στην ίδια σειρά έργων με κοινό στοιχείο τη γραμμή-κλωστή ανήκουν και οι «Διαπολιτισμικοί ταξιδιώτες I και II», το «Χαρούμενα γενέθλια γη!», οι τρεις «Προσκλήσεις σε γεύμα», καθώς και η «Διατήρηση των ειδών». Όλα αυτά τα έργα παρουσιάστηκαν σε διεθνείς εκθέσεις στο εξωτερικό. Και εκεί που ετοίμαζα τη διοργάνωση μιας ατομικής μου έκθεσης στην Αθήνα, μας χτύπησε την πόρτα η πανδημία.

Γνωρίζω ότι πολλοί καλλιτέχνες κατά τη διάρκεια της πανδημίας εργάστηκαν εντατικά, κλεισμένοι στα σπίτια τους. Αρχικά, αυτό δεν συνέβη και σε εμένα. Για μια ολόκληρη χρονιά, φαίνεται ότι πάγωσα και δεν προχώρησα σε καμία δημιουργική δραστηριότητα.
Όλα άλλαξαν, ωστόσο, όταν έλαβα μια πρόσκληση από τη Mπιενάλε του Πεκίνου. Μου ζητήθηκε να στείλω, μέσω διαδικτύου, ένα έργο μου με θέμα την πανδημία. Έτσι ως ένας αισιόδοξος, αλλά και φοβισμένος άνθρωπος συνάμα, ξεκίνησα σιγά-σιγά να δουλεύω και μέσα από τα νέα μου έργα, προσπάθησα να ξορκίσω το κακό.

Κατά τη διάρκεια του εγκλεισμού και της διδασκαλίας εξ αποστάσεως, δεν απομακρύνθηκα από την έννοια του «οικείου». Αντιθέτως, περιορίζοντας σημαντικά τις εξωτερικές δραστηριότητες και έχοντας μετακομίσει στο εργαστήριό μου, έκανα τη θεωρία πράξη, αφού μεταμορφώθηκα σε μια νέα μορφή οικοκυράς. Μετά την προετοιμασία του φαγητού και την ολοκλήρωση των μαθημάτων, αφιέρωνα καθημερινά χρόνο και προσήλωση στα ψηφιακά μου «εργόχειρα».

Αν και τα έργα μου δεν είναι ακριβώς χειροτεχνήματα με την παραδοσιακή έννοια, ο όρος μπορεί να χρησιμοποιηθεί ευρύτερα για να περιγράψει οποιαδήποτε μορφή δημιουργίας που απαιτεί καλλιτεχνική δεξιότητα και προσωπική έκφραση. Οι εικόνες μου χαρακτηρίζονται από καθαρά σχήματα και χρωματικές διαφορές. Οι καμπύλες και οι γωνίες δημιουργούν συχνά μια αίσθηση κινητικότητας και ρυθμού, ενώ η χρήση των χρωμάτων και οι σχεδιαστικές λεπτομέρειες στη σύνθεση επιδιώκουν να προσδώσουν ατμοσφαιρικό χαρακτήρα στα έργα. Και σε αυτήν την ενότητα ο χρόνος και ο χώρος μπερδεύονται σε ένα κουβάρι, μαζί με αναμνήσεις, καθημερινά βιώματα, ελπίδες και φόβους για το μέλλον.
Αναρωτιέμαι, πώς μοιάζει ο χρόνος; Έχει εικόνα, ήχο, υφές και μυρωδιές; Έχει συναισθήματα, λογική ή κυλάει αδιάφορα, σαν διάφανο ποτάμι σε ένα μεταλλασσόμενο τοπίο, άλλοτε πιο γρήγορα, άλλοτε πιο αργά και μας παρασέρνει, μας καταπίνει ή μας ξεβράζει στην ακτή; Και πώς ενσωματώνεται στις εικόνες που σχηματίζουμε; Κρύβεται, είναι φανερός, μεταμορφώνεται;.
Η υφή αποτελεί συνήθως ένα σημαντικό στοιχείο σε όλα τα χαρακτικά έργα. Ανάλογα με την τεχνική και τον τρόπο παραγωγής του χαρακτικού, μπορεί να προσδώσει βάθος, να δημιουργήσει μια αίσθηση πλούσιας υλικότητας και να προσθέσει ενδιαφέρον στο έργο. Γνωρίζοντάς το, θέλησα να παίξει σημαντικό ρόλο και στα δικά μου τυπώματα. Σε μια ψηφιακή σχεδίαση μπορούν να χρησιμοποιηθούν διάφορες τεχνικές για τη δημιουργία ψηφιακής υφής και ο συνδυασμός τους μπορεί να οδηγήσει σε μοναδικά και εντυπωσιακά αποτελέσματα. Όταν προχωρώ σε αυτή τη φάση νιώθω τα έργα μου να μεταμορφώνονται και να αποκτούν δική τους ζωή.

Η ποιότητα του χαρτιού και η εικαστική εκτύπωση είναι άλλοι δύο σημαντικοί παράγοντες που επηρεάζουν το τελικό αποτέλεσμα μιας εικόνας. Όσον αφορά το χαρτί, η επιλογή του είναι σημαντική για την απόδοση των χρωμάτων, την αντοχή στον χρόνο και την υφή της εικόνας. Επέλεξα δυο διαφορετικούς τύπους χαρτιών, ειδικών για εικαστικές εκτυπώσεις, με διαφορετικές ιδιότητες και αισθητική το καθένα. Ένα βαρύ βαμβακερό ευρωπαϊκό και ένα ευαίσθητο λεπτό γιαπωνέζικο. Στο ευρωπαϊκό, τα χρώματα γράφουν εξαιρετικά, ξεκάθαρα και λαμπερά, ενώ στο γιαπωνέζικο μοιάζουν να ενσωματώνονται με το χαρτί, όπως ενώνονται η μουσική και ο στίχος σε ένα τραγούδι. Από το πρώτο δοκιμαστικό τύπωμα, φαίνεται συνήθως ποιο χαρτί είναι καταλληλότερο για το κάθε έργο. Για τα εικαστικά μου τυπώματα, χρησιμοποιώ μια υψηλής ποιότητας εκτυπωτική μηχανή και ειδικά μελάνια ώστε να εξασφαλίσω την ακρίβεια των χρωμάτων, τη λεπτομέρεια και την αντοχή της εικόνας.

Μαζί με τα τυπώματα δούλευα και δύο τρίπτυχα animation: το «Αδελφή Φύση» και το «Πορεία ειρήνης με την Αλίκη». Σε αυτά η πλοκή σχηματίζεται από τις ίδιες τις εικόνες. Ο τρόπος με τον οποίο οι εικόνες αλληλοεπιδρούν και διαδέχονται η μία την άλλη επιδιώκει μια ροή και μια συνοχή ανάμεσά τους, ενισχύοντας την αίσθηση του ονείρου και της μεταφοράς σε έναν συναισθηματικό και υποσυνείδητο κόσμο. Για άλλη μια φορά η μουσική της Dahlgren Ekonomides, γραμμένη πάνω στα animation, προσθέτει βάθος, ατμόσφαιρα και συναίσθημα, δημιουργώντας αναταράξεις και υπογραμμίζοντας σημαντικές στιγμές.

Κοιτάζοντας πίσω, θα έλεγα πως στην τελευταία μου δουλειά προσπάθησα να εξερευνήσω το όνειρο και να απεικονίσω την πτυχή ενός μη γραμμικού χρόνου αποδίδοντας στιγμές, αναπαριστώντας παρελθοντικές μνήμες και αναδεικνύοντας μελλοντικές προοπτικές.

Φλωρεντία Οικονομίδου

Ψηφιακά Εργόχειρα-2023

Τα «Ψηφιακά εργόχειρα», που πήραν μορφή κατά την περίοδο των πολέμων και της πανδημίας σχολιάζουν το σύγχρονο πολιτικό και κοινωνικό γίγνεσθαι, συγκροτώντας μια ιδιαίτερη προσωπική εικαστική αφήγηση, όπου εμπλέκονται και στοιχεία από το υποσυνείδητο και το φανταστικό. Το ύφος τους προσιδιάζει σε μια σουρεαλιστική οπτική με έντονο ανατρεπτικό χιούμορ παραμένοντας ανοικτά σε πολλαπλές ερμηνείες. Θυμίζουν ενίοτε «ψηφιακά εργόχειρα» σχεδιασμένα στις λεπτομέρειές τους, ξανά και ξανά στον υπολογιστή, καταλήγοντας σε εντυπωσιακές συνθέσεις και στη συνέχεια σε εξαιρετικά εικαστικά τυπώματα. Ένα παζλ από μικρές ιστορίες αποκαλύπτεται όσο περισσότερο κοιτάζεις πολλά από αυτά. Όπως αναφέρει η ίδια η Φλωρεντία, τα έργα της μεταμορφώνονται κατά τη διάρκεια της δημιουργίας, σαν να παίρνουν σιγά-σιγά τη δική τους ζωή.

Η «Αράχνη του πολέμου» αναφέρεται καταρχήν στον πόλεμο της Συρίας που μόλις τότε είχε ξεκινήσει. Η γυναίκα αυτή, σαν μια χθόνια θεότητα υφαίνει πλέκοντας ασταμάτητα «σεμεδάκια του πολέμου». Τα υφαντά αυτά λειτουργούν ως υπόμνηση στον υλικό πολιτισμό και στο ίδιο το σπίτι που οι άνθρωποι αυτοί αφήνουν πίσω τους. Αντί για διακοσμητικά λουλούδια πάνω στην ύφανση, διακρίνουμε όπλα, τανκς, πολεμικά πλοία. Παρόλο που η ίδια η Αράχνη του πολέμου είναι μία γυναίκα κρεμασμένη από το λαιμό, παραμένει ζωντανή και συνεχίζει να πλέκει.

Αντιστοίχως, οι «Προσκλήσεις σε γεύμα Ι, ΙΙ, ΙΙΙ» αποτελούν στην πραγματικότητα προσκλήσεις σε γεύματα πολέμου, καθώς στα στρωμένα με δαντελωτά υφαντά, τραπέζια τα οποία βλέπουμε σε κάτοψη, προσφέρονται όπλα, χειροβομβίδες, πύραυλοι και κάθε είδους στρατιωτικό υλικό. Ίσως αυτό να μην φαίνεται εκ πρώτης όψεως, καθώς τα έργα διατηρούν από μακριά την ευχάριστη όψη του στρωμένου τραπεζιού, μόλις όμως τα προσέξουμε, αντιλαμβανόμαστε τη φρίκη του περιεχομένου τους. Η φράση “nature morte” που διαβάζουμε σε ένα από τα γεύματα αποκτάει την κυριολεκτική της σημασία. Τα δύο πρώτα αναφέρονται στον πόλεμο της Συρίας και το τελευταίο συμπίπτει χρονικά με τις συρράξεις στην Ουκρανία, αλλά παραμένουν ένα διαχρονικό σχόλιο της σύγχρονης παγκόσμιας πολιτικής κατάστασης.

Αντίστοιχες μεταμορφώσεις, χρησιμοποιώντας ένα σύγχρονο λεξιλόγιο του πολέμου και καυτηριάζοντας έτσι τη διαχρονικότητά του, έχουν υποστεί και οι μεσαιωνικές ταπισερί του Bayeux I, II. Πάνω στις φλοράλ διακοσμητικές υφάνσεις τους, μοτίβα των σύγχρονων συρράξεων έχουν αντικαταστήσει αυτά της μεσαιωνικής εποχής. Στα διαφορετικά στρατεύματα της εποχής μας συμμετέχουν και ιπτάμενα μυθικά υβριδικά τέρατα.

Στο υποβλητικό video-animation Heart-attack, επενδυμένο όπως και όλα τα υπόλοιπα με τη μουσική της Dahlgren Ekonomides, υπάρχει διάχυτη η αίσθηση του κινδύνου. Το βίντεο αυτό συνιστά μια προσωπική ματιά στο ανθρώπινο δράμα της προσφυγικής κρίσης και της μετανάστευσης, στο οποίο έγινε κάποτε μάρτυρας η ίδια η καλλιτέχνιδα στο νησί της Μυτιλήνης. Παραμένει αυτό το έργο περισσότερο επίκαιρο από ποτέ καθώς το δράμα των προσφύγων που ταξιδεύουν αντιμετωπίζοντας ανείπωτες κακουχίες κορυφώνεται και οι πνιγμοί δεν έχουν τέλος.

Το video-animation «Πορεία ειρήνης με την Αλίκη» αποτελεί ένα διαφορετικού είδους σχόλιο πάνω στον πόλεμο. Σε ένα περιβάλλον βομβαρδισμών όπου στο βάθος διακρίνουμε μνημεία παγκόσμιας πολιτιτισμικής κληρονομιάς -μπορούμε να το θαυμάσουμε στο ανεξάρτητο έργο My Background- ξεκινάει με το άνοιγμα ενός βιβλίου, μια πομπή, με την ίδια την Αλίκη («στη χώρα των θαυμάτων») να παίζει βιολί, και όπως στον «Μαγεμένο αυλό», την ακολουθούν, ξεπηδώντας από το βιβλίο, ένας-ένας οι σύντροφοί της: υβριδικά τέρατα με έντονη σεξουαλικότητα βγαλμένα λες από μεσαιωνικά χειρόγραφα. Η παραμυθένια Πορεία ειρήνης με την Αλίκη τελειώνει με το κλείσιμο του βιβλίου, δίνοντάς μας την υπόσχεση ότι η παρέα θα ξανασμίξει αλλού, όταν ανοίξουν καινούργιες σελίδες βιβλίων.

Μια ευχάριστη παρένθεση στο ζοφερό κλίμα του πολέμου αποτελούν τα έργα που, συχνά με χιούμορ, εικονογραφούν την ευρύτερη έννοια του Ταξιδιού, ταξίδι στο χώρο και τον χρόνο, ταξίδι σε διαφορετικούς πολιτισμούς, ταξίδι στην Ιστορία της Τέχνης, βιωματικό ταξίδι, κ.ο.κ…
Χαρακτηριστικοί της εν λόγω πολυπολιτισμικότητας και πολυσημίας που ενσαρκώνουν την ιδέα αυτή του ταξιδιού είναι οι δύο «Διαπολιτισμικοί μας ταξιδιώτες». Πρόκειται για δύο δυτικά πορτρέτα, μια κυρία της αριστοκρατίας που κρατάει βεντάλια και φέρνει την ανάμνηση πορτρέτου του Rubens, καθώς και το πορτρέτο του Μάρκο Πόλο που πίνει τσάι, αλλά παραμένει αταύτιστος λόγω της μάσκας που καλύπτει το πρόσωπό του. Στο φόντο και των δύο πορτρέτων βρίσκονται εικόνες μνήμης ταξιδιών πάσης φύσης, υφάσματα αλλά και αντικείμενα και καταναλωτικά προϊόντα διαφορετικών πολιτισμών.
Όσο παρατηρούμε τα δύο επόμενα έργα, βλέπουμε στο εσωτερικό τους να αναπτύσσεται ανθρώπινη δραστηριότητα, μικρά ανθρωπάκια εμπλέκονται σε ιστορίες και μας θυμίζουν ως προς αυτό, πίνακες του Peter Brugel ή του Ιερώνυμου Bosch. Δίνεται έμφαση στην προσπάθεια της ανάβασης. Πολύ χαρακτηριστικός ως προς αυτό είναι ο αρχετυπικός Πύργος της Βαβέλ στο Happy Birthday Earth, με εμφανείς τους συμβολισμούς που φέρει για την ανθρώπινη φύση, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε πόλεμο. Αντιστοίχως στο «Υφαίνοντας το δρόμο για το μέλλον» μάς εντυπωσιάζει η κοσμολογική του διάσταση, καθώς όλος ο κόσμος, τοπία και άνθρωποι, εγγράφεται σε ένα γυναικείο φόρεμα, αναδεικνύοντας θα λέγαμε ένα είδος πολιτισμικής σχέσης με την κουλτούρα των γιαπωνέζικων κιμονό.

Στο «Μικρό καράβι που ταξίδεψε» από την ενότητα της έκθεσης για την Αϊτή και την Ελληνική Επανάσταση, η οποία έλαβε χώρα το επετειακό 2021, βλέπουμε μια σύγχρονη θρησκευτική εικόνα. Ένα καράβι μεταφέρει τους φοιτητές που έλαβαν μέρος στην έκθεση, στην πλώρη βρίσκεται η ζωγράφος Λήδα Παπακωνσταντίνου που είχε την ιδέα, ενώ στο κατάρτι η Φλωρεντία Οικονομίδου, δεμένη σαν άλλος Οδυσσέας ή χριστιανός μάρτυρας.
Ακόμη περισσότερο βιωματικά, με πολύ χιούμορ επίσης, διαχειρίζεται η Φλωρεντία την ιδέα του ταξιδιού σε δύο ακόμη έργα. Στο «Πορτρέτο ενός ταξιδιού» η ίδια ζωγράφος είναι κλεισμένη σε μια βαλίτσα έτοιμη να ταξιδεύσει, ενώ στο «Απαράδοτο», μέσα σε ένα μπουκάλι που πλέει σε κόκκινη θάλασσα βρίσκεται εγκλωβισμένο το alter ego της, η Κίρκη με τα γουρούνια, αναφορά σε προηγούμενη έκθεσή της με θέμα μια προσωπική Οδύσσεια. Μέσα στο μπουκάλι διαβάζουμε τη λέξη sex.

Αντίστοιχο ανατρεπτικό χιούμορ, σουρεαλιστικής χροιάς, χαρακτηρίζει και τη «Διατήρηση των ειδών», όπου μια γοργόνα περικλείεται από μια κονσέρβα, προκειμένου να διατηρηθεί, θα έλεγε κανείς, μέσα σε έναν κόσμο που χάνεται.

Σε ένα άλλο είδος πολέμου-παγκόσμιας απειλής αναφέρονται έργα που πραγματοποιήθηκαν εν πολλοίς κατά την πανδημία, τα οποία εκφράζουν έμμεσα ή άμεσα την ιδέα αυτή της παγκόσμιας απειλής, τον πόλεμο κατά του κορονοϊού, τις πανανθρώπινες αγωνίες και φόβους που εντάθηκαν, τη συνθήκη του εγκλεισμού, σε αντιδιαστολή ίσως με τα στοιχεία της φύσης που οργιάζουν ανενόχλητα.

Στο έργο, με τον εύγλωττο τίτλο: «Είναι αδύνατον να αντισταθείς στον χρόνο», βλέπουμε να εικονογραφείται η μεταφυσική αγωνία του Ανθρώπου, καθώς ανθρώπινες μορφές παρασύρονται στη δίνη του χωροχρόνου.
«Η Θάλασσα εντός μου», όπου το υδάτινο στοιχείο κατακλύζει τη Γη, θα μπορούσε να λειτουργήσει ως στοχασμός πάνω στο λιώσιμο των πάγων, την οικολογική καταστροφή, μία καταστροφή βιβλική. Παρόλο που θυμίζει λίγο χριστουγεννιάτικη μπάλα σε τεχνική cloisonné, η Γη παρουσιάζεται ως μία ωρολογιακή βόμβα που έχει βγάλει ποδαράκια και τρέχει. Αναγνωρίζουμε στην άκρη της μία μόνον ανθρώπινη φιγούρα καθισμένη, σαν τον «Σκεπτόμενο» του Rodin.

Η φύση που οργιάζει ανενόχλητη είναι μια ιδέα που επανέρχεται και σε άλλα έργα, όπως στη «Σταγόνα στο Διάστημα», όπου δίνεται έμφαση στον κοσμολογικό-ονειρικό χαρακτήρα. Πρόκειται για μια ιστορία κοσμολογικής έκρηξης, για μια «Σταγόνα στο Διάστημα», ασήμαντη ίσως για τον κόσμο αλλά κρίσιμη για τη δική της ύπαρξη. Στη σταγόνα αυτή βλέπουμε ανθισμένα φυτά και μάλιστα διακρίνουμε, σε δεύτερη ανάγνωση, μικρές ιστορίες λουλουδιών. Η ανθρώπινη παρουσία εκλείπει εδώ παντελώς, καθώς η φύση κατακλύζει τον κόσμο.

Το ίδιο θέμα, της κυριαρχίας της φύσης, φέρνοντάς μας ίσως σε μια καινούργια ισορροπία, εμπνέει μια σειρά έργων που θα λέγαμε ότι χαρακτηρίζονται από το μεταφυσικό τους περιεχόμενο. Η συχνή χρήση του χρυσού φόντου παραπέμπει σε θρησκευτικές εικόνες.
Η «Αδελφή φύση» αποτελεί ένα τέτοιο video-animation, χωρίς συγκεκριμένο σενάριο, που υποβάλει με την αλληλουχία των εικόνων. Σαν να γίνεται εδώ επίκληση στην «Αδελφή φύση», που ταυτίζεται ίσως με μια μεγάλη χθόνια θεά. Το στοιχείο του εγκλεισμού υπονοείται από τα ψάρια τα οποία πηγαινοέρχονται στις κόρες των ματιών της θεάς σαν να βρίσκονται στη γυάλα.

Το έργο που τιτλοφορείται «Εξόριστε ποιητή, στον αιώνα σου, λέγε τι βλέπεις», επίκληση στον γνωστό στίχο από το ποίημα «‘Αξιον Εστί» του Οδυσσέα Ελύτη, συγκροτεί μια εικόνα συμπληρωματική σε σχέση με το προηγούμενο βίντεο. Απεικονίζεται ένα μεγάλο χρυσό μάτι, σαν θρησκευτικό τάμα, ίσως και το μάτι της ίδιας της καλλιτέχνιδος, που βλέπει αυτό που εμείς δεν βλέπουμε, το οποίο ανακαλεί το αντίστοιχο έργο του Magritte, «Ψεύτικος καθρέπτης». Παρατηρούμε και πάλι εδώ το ψάρι στη γυάλα, σύμβολο του εγκλεισμού, αντί για κόρη του οφθαλμού.

Μια άλλη μορφή προσφοράς-τάματος αποτελεί το έργο «Ικεσία». Εν μέσω πανδημίας τα απλωμένα ανθρώπινα χέρια απευθύνουν προσφορά-ικεσία στο επιχρυσωμένο, από την ίδια την καλλιτέχνιδα, αρχαίο άγαλμα της θεάς «Υγείας».

Συνεχίζοντας στη σειρά των έργων με μεταφυσικό περιεχόμενο, δύο ακόμη απεικονίζουν τον πόλεμο μιας αγγελικής μορφής με τον κορονοϊό - αναγνωρίζουμε τις μορφές του τελευταίου στο μικροσκόπιο όπως τις αναπαρήγαγαν τα ΜΜΕ κατά την πανδημία. Στο πρώτο εκτυλίσσεται η ίδια η μάχη, την οποία σχολιάζει εύστοχα ο τίτλος We shall overcome. Στο δεύτερο, που φέρει τον αισιόδοξο τίτλο «Φωτοσύνθεσις», η αγγελική μορφή, που θα μπορούσε να ταυτίζεται με τον αρχάγγελο Μιχαήλ δρακοντοκτόνο, ξεπροβάλει από ένα πορφυρό λουλούδι, ενώ ο αποκεφαλισμένος -αλλά με ανοικτά μάτια- δράκος, εκφράζει τη θετική έκβαση μιας αδυσώπητης μάχης ανάμεσα στο καλό και στο κακό.

Τελικά την ίδια αισιοδοξία εκφράζει και το πολύ πρόσφατο έργο: «Μου προσφέρθηκε ένα ηλιοτρόπιο». Νομίζουμε ότι αναφέρεται στη χαρά της ζωής, η οποία επανέρχεται. Ανάμεσα στα νήματα του κεντήματος στο εσωτερικό του ηλιοτροπίου διακρίνουμε και πάλι μικρές ανθρώπινες μορφές, ανθρώπινες ιστορίες ξετυλίγονται στα πέταλα, η αναφορά στον λαβύρινθο και τον Μινώταυρο νοείται ως μία από τις «μάχες της ζωής».

Τελειώνοντας την περιήγησή μας, θα εστιάσουμε σε μια καθαρά ονειρική-σουρεαλιστική εικόνα, βγαλμένη λες από το υποσυνείδητο, που κάπως σχετίζεται με την ιδέα του ταξιδιού: μια ακολουθία από μορφές ή/και σκιές πουλιών που πετάνε συνυπάρχουν και συνδιαλέγονται με το απείκασμα του Σχοινοβάτη-ισορροπιστή, το οποίο χάνεται στον τρισδιάστατο χώρο.

Ειρήνη Λεοντακιανάκου
Επίκουρη καθηγήτρια Ιστορίας της Τέχνης
Πανεπιστήμιο Αιγαίου